Owady pożyteczne – przyjaciele naszego ogrodu

Owady to najliczniejsza grupa zwierząt. Wśród nich znajdują się nielubiane przez nas szkodniki roślin czy komary, ale nie każdy owad jest zły. W gromadzie „Insecta” znajdują się owady, które są wręcz niezbędne człowiekowi.

ZAPYLACZE

Najpopularniejszymi zapylaczami są pszczoły. Znana jest nam przede wszystkim pszczoła miodna, ale ma też kuzynki – pszczoły samotnice – np. murarkę ogrodową czy pszczolinkę rudą.

Ale nie tylko pszczoły odwiedzają kwiaty w poszukiwaniu nektaru. W ogrodach pracują też trzmiele. Trzmiele w obronie własnej potrafią użądlić, dlatego wielu ludzi się ich boi. Nie ma jednak powodu do niepokoju, bo trzmiele są najłagodniejszymi owadami żądlącymi i nie atakują nie sprowokowane.
W Polsce żyją najczęściej w tunelach w ziemi (jamach po innych zwierzętach lub norkach wykopanych samodzielnie), ale zdarza się, że chronią się też w stercie kamieni, w trawach lub zakamarkach przy budynkach.

Bzygi to owady, które barwą przypominają osy, ale w przeciwieństwie do os są całkowicie nieszkodliwe. Dorosłe osobniki żywią się nektarem, zapylając kwiaty przy okazji oblotu. Larwy bzygów są drapieżnikami, które polują na mszyce.

POŻYTECZNE OWADY DRAPIEŻNE

Drapieżne owady żywią się dorosłymi owadami lub ich larwami. W odpowiednich warunkach potrafią stanowić naturalną ochronę ogrodu przed szkodnikami lub owadami uciążliwymi dla człowieka.

Złotooki

Dorosłe osobniki żywią się nektarem, ale larwy złotooków są drapieżnikami. Żywią się mszycami, miodówkami, przędziorkami, a nawet zwójkami.

Biedronki

Zarówno dorosłe biedronki, jak ich larwy, żywią się przede wszystkim mszycami. Jedna larwa biedronki w ciągu całego swojego cyklu rozwojowego zjada kilkaset mszyc.

Dorosłe osobniki, które zimowały w stertach liści, kamieni lub patyków (a także w domach), rozpoczynają żerowanie wczesną wiosną. Larwy biedronek występują natomiast od czerwca do sierpnia. Bardzo różnią się od osobników dorosłych, warto więc zapamiętać ich wygląd, aby nie wziąć ich przypadkiem za szkodniki.

Biedronka azjatycka – czy jest groźna?

Coraz częściej w Polsce można spotkać biedronki azjatyckie. Ich wygląd jest dość zróżnicowany, ale po uważnym przyjrzeniu się łatwo je odróżnić od rodzimej biedronki siedmiokropki. Siedmiokropka ma siedem równomiernie rozłożonych plamek tej samej wielkości, biedronki azjatyckie są natomiast kropkowane dość nieregularnie.

Biedronki azjatyckie zostały sprowadzone jako pomoc w zwalczaniu mszyc, szybko jednak okazały się gatunkiem inwazyjnym. Bardzo szybko się rozmnażają i są niezwykle żarłoczne, co skutkuje tym, że żywią się nie tylko mszycami, ale też owadami pożytecznymi (w tym także biedronką siedmiokropką). Potrafią także boleśnie ukąsić człowieka.

Ważki

Ważki możemy spotkać przy wilgotnych miejscach: stawach, oczkach wodnych, strumieniach. Ważki są drapieżnikami – zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy. Dla człowieka najlepszą wiadomością jest fakt, że żywią się komarami i muchami.

Pająki

Występujące w Polsce pająki żywią się owadami i nie są niebezpieczne dla człowieka, mimo że ugryzienia niektórych z nich mogą być bolesne. Pająki można podzielić ze względu na sposób polowania na sieciowe (tworzą pajęczyny) lub niesieciowe (aktywnie polują, skaczą na ofiarę lub wystrzeliwują w jej kierunku lepką substancję). Pająki dużo jedzą i nieustannie polują, ograniczając liczbę szkodników.

Biegaczowate

Chrząszcze z rodziny biegaczowatych (Carabidae) skutecznie ograniczają występowanie owadów roślinożernych, szkodników glebowych, a nawet ślimaków. Chrząszcze te polują najczęściej nocą, a w ciągu dnia kryją się pod kamieniami lub w ściółce.

PARAZYTOIDY

Parazytoidy to organizmy, które pasożytują w ciele ofiary, najczęściej rozwijając się w ciele gospodarza. W jaki sposób mogą one nam pomóc w ogrodzie? Niektóre owady, np. baryłkarz bieliniak, pasożytują w ten sposób w gąsienicach, uznawanych za szkodniki plantacji. Baryłkarz bieliniak składa jaja w młodych gąsienicach bielinka kapustnika i bielinka rzepnika, a rozwijające się z jaj larwy baryłkarza doprowadzają do śmierci gąsienicy bielinka. W ciągu jednego sezonu rozwija się kilka pokoleń baryłkarza, co pozwala znacznie ograniczyć występowanie gąsienic bielinka.

Przykład jednego z parazytoidów

OGRÓD PRZYJAZNY OWADOM POŻYTECZNYM

Korzystanie z pomocy owadów pożytecznych w pielęgnacji ogrodu wymaga stworzenia im odpowiednich warunków do życia. O czym warto pamiętać, żeby zaprosić do siebie owady pożyteczne?

• wzbogaćmy florę ogrodu o rośliny kwitnące

• zostawmy w ogrodzie fragmenty nieużytków, miedz, niekoszonych fragmentów trawnika

• załóżmy łąkę kwietną – dostępne są gotowe mieszanki nasion, dzięki którym uzyskamy łąkę kwietną w wybranej kolorystyce i dostosowaną do naszych warunków uprawowych

• do zabiegów chemicznych wykorzystujmy preparaty selektywne (działające na określoną grupę organizmów)

• zabiegi chemiczne wykonujmy późnym popołudniem lub wieczorem (nie w trakcie oblotu owadów pożytecznych) i zgodnie z instrukcją stosowania środka

• zadbajmy o domki dla owadów – można je kupić lub wykonać samodzielnie

Od redakcji: Warto rozważyć także postawienie na swojej działce lub w przydomowym ogrodzie większe mieszkania dla pożytecznych owadów jeśli tylko dysponujecie Państwo odpowiednią przestrzenią. Poniżej prezentujemy jeden taki przykład.

Przeczytaj również

Szara pleśń   >>

Wymelduj mole, mrówki i owocówki   >>

Komar - jak go ugryźć?   >>